Umowa na czas nieokreślony jest marzeniem wielu osób. Uznawana za symbol stabilności i bezpieczeństwa zawodowego, często staje się celem zarówno młodych pracowników wkraczających na rynek, jak i doświadczonych specjalistów. Jednak ten rodzaj umowy, choć niezwykle korzystny dla pracownika, wiąże się także z pewnymi obowiązkami oraz zasadami, które warto dokładnie poznać. Jednym z kluczowych aspektów, o którym warto pamiętać, są okresy wypowiedzenia, regulowane zarówno przez przepisy prawa pracy, jak i zapisy w umowie. Jak je interpretować? Co należy wiedzieć, aby odpowiednio zadbać o swoje interesy? Sprawdźmy.
Czym jest umowa na czas nieokreślony i dlaczego budzi tak duże zainteresowanie?
Umowa na czas nieokreślony to rodzaj kontraktu między pracownikiem a pracodawcą, który – w odróżnieniu od innych form zatrudnienia – nie ma ustalonego terminu zakończenia współpracy. To oznacza, że zatrudnienie trwa do momentu rozwiązania umowy przez jedną ze stron, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jest to najczęściej preferowana forma zatrudnienia zarówno przez pracowników, którzy cenią sobie stabilność, jak i przez pracodawców, chcących związać się na dłużej z kompetentnymi osobami.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), w Polsce aż 66% zatrudnionych pracuje na podstawie umowy o pracę, a większość z tych umów to właśnie umowy na czas nieokreślony. Taka forma zatrudnienia daje nie tylko poczucie bezpieczeństwa, ale także umożliwia korzystanie z szeregu uprawnień wynikających z kodeksu pracy, takich jak prawo do płatnego urlopu czy ochrona przed nieuzasadnionym wypowiedzeniem.
Jakie przepisy regulują okresy wypowiedzenia?
Okres wypowiedzenia w przypadku umowy na czas nieokreślony jest dokładnie określony w Kodeksie pracy, a jego długość zależy od stażu pracy u danego pracodawcy. Zgodnie z art. 36 Kodeksu pracy, okresy te wynoszą:
- 2 tygodnie, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeśli zatrudnienie trwało co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Te terminy obowiązują zarówno pracownika, jak i pracodawcę, o ile strony nie uzgodnią inaczej w ramach indywidualnych zapisów umowy. Warto pamiętać, że okres wypowiedzenia rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu złożenia wypowiedzenia – o ile w umowie nie zapisano innego trybu.
W praktyce oznacza to, że pracownik zatrudniony na czas nieokreślony cieszy się większą ochroną, ponieważ rozwiązanie takiej umowy wymaga od pracodawcy spełnienia formalnych wymogów, takich jak uzasadnienie wypowiedzenia.
Co oznacza „okres wypowiedzenia” dla pracownika?
Okres wypowiedzenia jest czasem, w którym zarówno pracownik, jak i pracodawca mają obowiązek realizować swoje zadania wynikające z umowy. Dla pracownika oznacza to konieczność świadczenia pracy do momentu jej formalnego zakończenia, natomiast dla pracodawcy – obowiązek wypłaty wynagrodzenia oraz zapewnienia standardowych warunków zatrudnienia.
Jednak okres wypowiedzenia daje również możliwość przygotowania się do zmiany. To czas na znalezienie nowej pracy, przygotowanie dokumentów czy załatwienie spraw formalnych. Z perspektywy pracodawcy to natomiast moment, by znaleźć zastępstwo dla odchodzącego pracownika.
Warto również wspomnieć o sytuacjach, w których pracownik jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Dzieje się tak najczęściej na mocy porozumienia stron lub w przypadku tzw. zwolnienia dyscyplinarnego.
Zgłoś swój pomysł do 8. edycji Budżetu Obywatelskiego Małopolski
IX Oświęcimskie Spotkania Artystyczne Seniorów już 19 październikaJak skrócić okres wypowiedzenia?
Nie zawsze jednak długi okres wypowiedzenia jest korzystny dla pracownika. Zdarzają się sytuacje, w których szybkie rozwiązanie umowy jest konieczne – na przykład w przypadku nagłej propozycji nowej pracy czy zmian życiowych. W takich przypadkach istnieje możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia za porozumieniem stron.
Warto jednak pamiętać, że takie rozwiązanie wymaga zgody obydwu stron – pracodawca nie ma obowiązku zaakceptowania propozycji pracownika. Alternatywnie, w szczególnych przypadkach, np. gdy pracownik otrzymał ofertę zatrudnienia w innej firmie i natychmiastowe rozpoczęcie pracy jest warunkiem koniecznym, możliwe jest rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia. Takie sytuacje muszą jednak być dobrze udokumentowane i uzasadnione.
Okres wypowiedzenia a urlop i inne uprawnienia pracownicze
Podczas okresu wypowiedzenia pracownik zachowuje wszystkie swoje prawa wynikające z umowy, w tym prawo do wynagrodzenia oraz korzystania z urlopu wypoczynkowego. Co więcej, zgodnie z art. 167¹ Kodeksu pracy, pracodawca ma prawo wysłać pracownika na urlop w trakcie okresu wypowiedzenia, jeśli pracownik nie wykorzystał przysługujących mu dni wolnych. To rozwiązanie pozwala na rozliczenie zaległości urlopowych przed zakończeniem współpracy.
Warto również pamiętać, że niewykorzystane dni urlopu muszą zostać rozliczone w formie ekwiwalentu pieniężnego. Dlatego pracownik, który planuje zmienić pracę, powinien zadbać o dokładne sprawdzenie swojego stanu urlopowego.
Jak najlepiej wykorzystać okres wypowiedzenia?
Okres wypowiedzenia, choć bywa postrzegany jako formalność, może stać się czasem, który pracownik wykorzysta na korzyść swojego rozwoju zawodowego. Warto zadbać o to, aby:
- utrzymać dobre relacje z pracodawcą i współpracownikami, co może zaprocentować w przyszłości,
- przygotować profesjonalne referencje, które mogą być przydatne w kolejnych etapach kariery,
- skupić się na zamknięciu projektów i przekazaniu obowiązków, by pozostawić po sobie pozytywne wrażenie.
Choć okres wypowiedzenia może wydawać się trudnym czasem, odpowiednie podejście pozwala wykorzystać go jako okazję do spokojnego przejścia do kolejnego etapu zawodowego życia.
